Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος: Στην Μικρασιατική Εκστρατεία το 1922 – Αντιστασιακός στα βουνά το 1944! 60 χρόνια από την εκδημία του

13 Νοεμβρίου - 20:09 Ηλεία

Σαν σήμερα (13 Νοεμβρίου 1963) έφυγε από τη ζωή ο πρώην Μητροπολίτης Ηλείας  Αντώνιος Πολίτης, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο κεντρικός δρόμος του Πύργου (πρώην οδός Πατρών).

Ο Μητροπολίτης Αντώνιος υπήρξε μια ισχυρή και εξέχουσα προσωπικότητα με βαθιά αγάπη για την πατρίδα για την οποία αγωνίστηκε τόσο στη Μικρά Ασία όσο και στη Γερμανική κατοχή. Λόγω της εγκατάληψης της θέσης του και της φυγής του στα βουνά το 1944 κυρήχθηκε έκπτωτος του αξιώματός του το 1945, όμως αποκαταστάθηκε με σχετική απόφαση το 1958, χωρίς όμως να επανέλθη στην έδρα του – αφού πλέον υπήρχε άλλος Μητροπολιτης.

Γεννήθηκε στη Σύρο στις 15/6/1890 και ήταν γιός του Γυμνασιάρχη Νικολάου Πολίτη και της Αγγελικής Φυλίνη από τις Παλαιές Φαρές. Από μικρός είχε κλίση προς την Εκκλησία και προετοιμάστηκε για την Ιεροσύνη από τον ασκητή – Ιερομόναχο Κοσμά Σταματιάδη της Μονής Λογγοβάρδας. Σπούδασε στη Θεολογική σχολή Αθηνών και εκάρη Μοναχός το 1914 στη Μονή Αγίας της Άνδρου.

Χειροτονήθηκε Διάκονος στη Σύρο το 1914 και υπηρέτησε στη Χαλκίδα. Χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος στον Ι.Ν. Χρυσοσπηλιώτισσας Αθηνών το 1917.

Συμμετείχε ως Ιερέας στην Μικρασιατική Εκστρατεία στο 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων από το 1918 ως το 1922 και τιμήθηκε από την πατρίδα με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, τον Χρυσούν Σταυρόν Φοίνικος, τον Πολεμικόν Σταυρόν, το Μετάλλιον Στρατιωτικής Αξίας και άλλα. Ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης σε επιστολή του προς τον πατέρα του Αντωνίου αναφέρει: «…νά συγχαρῷ Ὑμῖν θερμῶς ἐπί τοιούτῳ υἱῷ, ὅστις περιάγει τό ἔνδοξον ἑλληνικόν ὄνομα εἰς τά βάθη τῆς Ἀσίας ,,,» και καταλήγει: «[ΥΓ.:] Ὁ υἱός σας εἶναι ὁ κάλλιστος τῶν ἱεροκηρύκων, ὅσοι ἦλθον εἰς τήν Μ.Ἀσίαν. Τόν μακαρίζω διά τόν πατέρα του, καθώς καί τόν πατέρα του διά τον ἐκλεκτόν.»

Οι κακουχίες της Μικράς Ασίας κλόνισαν σοβαρά την υγεία του. Νοσηλεύτηκε και βγήκε με αναρρωτική άδεια, έχοντας ο ίδιος την αίσθηση ότι πλησιάζει το τέλος του. Αντί αυτού, εκλέγεται Μητροπολίτης Ηλείας και χειροτονείται Επίσκοπος την 24-12-1922 υπό του Σύρου Αθανασίου, Κορινθίας Δαμασκηνού, Ακαρνανίας Κωνσταντίνου και άλλων. Πάντως με δυσκολία λόγω της υγείας του έφτασε στην Αθήνα για την χειροτονία, αλλά και καθυστέρησε να μεταβεί στον Πύργο για την ενθρόνιση που έγινε στις 30 Μαρτίου 1923.

Κατά την ποιμαντορία του ασχολήθηκε με την οργάνωση της Μητροπόλεως, πέτυχε την αγορά του Μητροπολιτικού Μεγάρου από την Εθνική Τράπεζα το 1938 (όπου και σήμερα στεγάζονται τα γραφεία της Μητρόπολης και κατοικεί ο εκάστοτε Μητροπολίτης)  και ασχολήθηκε με την συγγραφή ιστορικών, κοινωνικών και άλλων μελετών. Παράλληλα μελέτησε και κατέγραψε την ιστορία και τα κειμήλια των Ιερών Μονών της Ηλείας. Άφησε πλούσιο συγγραφικό, εκδομένο και ανέκδοτο, έργο.

Επιπλέον ήταν φιλομόναχος. Ανακαίνισε και ανασύστασε την Ι. Μ. Φραγκοπηδήματος (1930), την Ι.Μ. Κρεμαστής (1933) και μετέτρεψε σε γυναικείες τις Ι.Μ. Χρυσοπηγής Άνω Δίβρης, την Ι.Μ. Πορετσού και την ΙΜ Ελεούσης Λυγιάς.

Κατά την τέλεση των ακολουθιών ήταν ιεροπρεπής, βαθειά πνευματικός και ο λόγος του ήταν γλυκύς και μεστός, συνέπαιρνε το ακροατήριο.

Τα δύσκολα χρόνια του Εθνικού διχασμού του ασκήθηκαν κατηγορίες για συμμετοχή στο κίνημα του Βενιζέλου το 1935, αθωώθηκε όμως τελικά από τα αρμόδια εκκλησιαστικά δικαστήρια. Επίσης αρκετές φορές αντιμετώπισε παρόμοιες καταγγελίες από τοπικούς και κυβερνητικούς παράγοντες.

Κατά τη διάρκεια της κατοχής στήριξε με κάθε τρόπο τους πάσχοντες υπόδουλους Έλληνες, ενώ παράλληλα βοήθησε μαζί με τον τότε Νομάρχη Ηλείας Κουράση και τον Δήμαρχο Πύργου Καζάζη στον περιορισμό των αντιποίνων από τους Γερμανούς κατακτητές.

Στις 25 Μαρτίου 1944 δημοσιεύει στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ ένα άρθρο για την επανάσταση του 1821, με σαφείς όμως αιχμές για την κατάσταση στη  χώρα. Ήδη από την παραμονή είχε φύγει κρυφά και ανήμερα συμμετείχε σε εορταστικές εκδηλώσεις στην Αρχ. Ολυμπία με το ΕΑΜ ευλογώντας τα όπλα της αντίστσης. Εντάχθηκε σε αυτό και ανέλαβε Αρχηγός του ΕΑΜ Πελοποννήσου. Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση και εκπροσώπησε την Ηλεία και την Πελοπόννησο στις 11-5-1944, στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας, στη συγκέντρωση των  αντιστασιακών  δυνάμεων της χώρας σε ενός είδους εθνικού συμβουλίου.

Το 1945  κυρήχθηκε έκπτωτος του αξιώματός του ως Μητροπολίτη Ηλείας με το αιτιολογικό ότι απομακρύνθηκε χωρίς άδεια της συνόδου από την έδρα του, πέραν του επιτρεπόμενου από τους κανόνες χρονικού διαστήματος. Σίγουρα ρόλο για την απόφαση αυτή έπαιξε η ένταξή του στο ΕΑΜ.

Όμως οι αγνές του προθέσεις αλλά και η μη συμμετοχή τους στις πολιτικές εμφυλιοπολεμικές διαμάχες τον δικαίωσαν στη συνείδηση του λαού και η διοικούσα εκκλησία δεν τον καθαίρεσε αλλά του τον Μάρτιο του 1958 τον αποκατέστησε στο αξίωμά του ως πρώην Μητροπολίτης Ηλείας. Απεβίωσε στο Αιγάλεω – όπου ζούσε από το 1946 στις 13/11/1963 και τάφηκε στο πρώτο νεκροταφείο Αθηνών σε ένα άκρο.

Ο τάφος του ανακαινίστηκε το 1998 από την Ιερά Μητρόπολη Ηλείας. Η Εκκλησία της Ελλάδος το 2000 αποκατέστησε πλήρως και ηθικώς τον Αντώνιο, με σχετικές εκδηλώσεις.